Biết mới cập nhật chia cho dân cày mới bền được.

Mặt khác, cũng cảm ơn dân cày vì nhờ họ trồng được trái ngon mà tôi giữ được uy tín với người tiêu dùng và có điều kiện nâng giá trị của trái bưởi

Tôi nghĩ mình đang làm tốt việc này khi vừa cùng nông dân xây dựng hình ảnh thương hiệu bưởi da xanh Bến Tre ở thị trường trong nước, vừa tạo nguồn tiêu thụ ở nước ngoài như Đức, Canada và một số nước châu Á.

Đáng tiếc là nhà vườn ham lợi, làm cây giống không đúng tiêu chuẩn, rồi dán nhãn vô bán, khi bị phát hiện thì danh tiếng nhà vườn mất luôn.

Lúc đó bưởi da xanh rẻ, tôi nghĩ một lần chở ra vài bội cũng chẳng bao lăm tiền, coi như có lỗ thì lấy tiền lời cam bù qua. Thấy Bến Tre thu lợi lớn, dân cày ở Tiền Giang, Vĩnh Long, Trà Vinh, Cần Thơ, rồi nhà vườn ở các tỉnh miền Đông Nam bộ cũng trồng. 000ha bưởi da xanh của tỉnh thực hành mau chóng. Năm 1999, thấy thị trường Hà Nội ăn giá cao nhưng vì đường dài ít ai đi hàng, trong khi hàng lên Sài Gòn nhiều người làm quá, nên tôi quyết định chọn thị trường Hà Nội làm chính và tôi đã chọn không sai.

Giờ các đại lý bán bưởi da xanh đều theo hình thức “cắt giá” trước, không bán ăn cò nữa. Thời đó bỏ hàng cho các vựa ở Sài Gòn hay Hà Nội gì họ cũng chỉ nhận bán ăn cò 5 – 10%, mình giao hàng cho giá, họ bán tới đâu mới trả tiền đến đó, bán không hết họ trả mình cũng phải lấy lại.

Định ra sức suất nhà máy đồng nghĩa với việc tôi đặt ra cho mình kiên tâm mở rộng thị trường cho bưởi da xanh. Không thoái chí, tôi cứ xẻ mời người ta ăn. Vì sao ông lại đi bán trái cây? Tôi thấy mình hạp với nghề kinh doanh trái cây.

Tôi tâm tình với con: kiếm tiền là để nuôi sống gia đình, để làm giàu nhưng phải biết giới hạn bao lăm là đủ, chứ không phải cứ kiếm thật nhiều tiền là hạnh phúc. Những nhà vườn trồng bưởi da xanh đã cũng thấy phải hài hòa hai giá trị đó. Bây chừ mỗi ngày cơ sở Hương Miền Tây của tôi có thể xử lý 30 – 40 tấn bưởi/ngày.

Quyết định chuyển qua kinh doanh bưởi da xanh, điều thuận lợi trước tiên đối với tôi là chất lượng bưởi da xanh đã được khẳng định qua nhiều lần nhà vườn ở Bến Tre mang bưởi da xanh đi thi trái ngon và liên tục đoạt giải nhất, nhì. Ở Bến Tre, những nhà trồng bưởi hầu như không có con đi làm xa vì hiệu quả vườn bưởi cao. Bán dạo mấy năm, có vốn, năm 1996 tôi mới đi trái cây, chính yếu là cam sành từ Bến Tre lên Sài Gòn bỏ mối cho các vựa ở chợ Cầu Muối, còn vợ tôi ở quê chuyên lo gom hàng.

Khi bán dạo, cực mà đã vui rồi, chứ không phải đến lúc làm ăn khấm khá lên mới vui. Nếu không đặt nhiệt huyết từ cây giống thì ảnh hưởng trong tương lai rất lớn cho thương hiệu bưởi da xanh, nhất là ở Bến Tre. Tôi biết vị trí trái bưởi da xanh trên thị trường đã có. Giờ nhiều công ty có vốn rất mạnh, nhưng thua mình về thời kì gắn bó với nông dân nên họ muốn có bưởi cũng phải mua qua Hương Miền Tây.

Đó là những bài học “bán rẻ thương hiệu” rất đáng tiếc. Thế nhưng, nếu dân cày cứ canh tác tự do, không định hướng lâu dài thì có lúc sẽ tự đánh mất lợi thế đó. Với diện tích mở rộng như vậy thì vài năm nữa sản lượng bưởi da xanh rất lớn.

Một số thanh niên đã không đi xa nữa mà làm cho nhà máy tôi. Ông có bị đối chọi giữa hai giá trị sống này? Tôi nghĩ mình đã nỗ lực hài hòa hai giá trị: giữ tình làng nghĩa xóm bằng cách làm sao vừa lợi cho mình vừa lợi cho bà con làm vườn, mình không chỉ lo mua để bán mà còn có trách nhiệm với họ. Năm 2000 ở Sài Gòn cũng chưa nhiều người biết bưởi da xanh, nhưng khi thấy bưởi da xanh ai ăn rồi cũng thích, tôi đưa ra bán ở Hà Nội trước.

HCM tổ chức cách đây khoảng mười năm. Việc tôi chuyển qua kinh doanh bưởi da xanh là mặt hàng chính cũng có kỷ niệm đáng nhớ. Cơ sở Hương Miền Tây hiện đang kết liên trồng bưởi da xanh theo tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP với một số tổ hiệp tác ở Bến Tre, chúng tôi đặt nông dân trồng theo quy cách của mình để kiểm soát chất lượng bưởi có hương vị đều nhau, nên tôi rất quan hoài đến giống.

Tiền nong bây giờ mình cũng chẳng bằng ai, nhưng tư tưởng mình giàu, mình làm dư mà không dám tương trợ ai thì tiền dư không ý nghĩa gì. Tôi nghĩ Nhà nước nên tương trợ nhiều hơn cho nông dân, không phải là tiền, mà nông dân cần giống tốt, cần sự hỗ trợ kỹ thuật tăng giá trị nông sản, cần người đi mở thị trường.

Từ thay đổi nhận thức giữa hai bên mà hình thành chuỗi giá trị sinh sản tốt, tiêu thụ tốt cho trái bưởi da xanh. Lúc đó đã có vài nhà vườn làm thương hiệu cho bưởi da xanh do chính mình trồng, nhưng qua thời gian thì không còn thấy họ duy trì hình ảnh tốt nữa theo cả hai nghĩa quảng bá và chất lượng trái. Tiêu chuẩn không phải do doanh nghiệp đặt ra mà cũng không phải do quốc gia đặt ra làm khó nông dân, mà do người tiêu dùng đặt ra.

Nghề này đến như một cái duyên. Với hai giai đoạn đầu tư nhà máy vừa qua hết gần 17 tỉ đồng, nhẩm tính nếu gửi ngân hàng thì gia đình cũng có thu nhập dư sống. Ông nghĩ sao khi rất nhiều người trẻ ở nông thôn không còn muốn gắn với nghề nông, thích lên thị thành làm thuê nhân hơn? Nhiều thanh niên bỏ quê lên thành, đó là một thực tế đang diễn ra, duyên do vì người ta thiếu niềm tin vào thu nhập ổn định của nghề nông trước khi nói tới làm giàu, thành danh nhờ làm nông.

Riêng bưởi da xanh thì hầu như nông dân một số địa bàn ở miền Tây Nam bộ, nhất là Bến Tre đang nắm lợi thế, theo tôi là nhờ tự nhiên đã tặng thưởng cho họ vùng đất phù hợp nhất để có chất lượng bưởi ngon nhất.

Nếu không ý thức để cung vượt cầu, nhất là đối với trái cây trồng không theo tiêu chuẩn nào thì sẽ không tiêu thụ hết. Song, nếu không có người chăm lo cho khâu tiêu thụ, để nhà vườn tự trồng, tự bán thì qui trình GAP chẳng thể hoàn thiện khi ra thị trường bưởi trồng theo quy trình GAP hay không đều có ví nhau.

Động lực nào khiến ông đặt hết máu nóng, say sưa với bưởi da xanh như thế? thật tâm trước hết là vì kinh tế gia đình. Mình biết cách làm gia tăng giá trị sản phẩm của dân cày nhưng phải biết chia lại lợi nhuận cho nông dân mới bền được. Một số nhà vườn đã có ý thức xây dựng thương hiệu bưởi da xanh của riêng họ, đó là nền tảng để vận động nhà vườn làm qui trình GAP.

Tôi mong các trung tâm cây giống làm sao cung cấp giống tốt thật sự cho nông dân. Thực hành: Các Ngọc. Sau này tôi thay đổi cách giao hàng, phân loại bưởi rồi giao đứt bán đoạn theo từng giá, các vựa tự định giá bán ra. Mời ăn riết rồi một nhóm người ở chợ Long Biên bắt đầu thích. Cũng chính nhờ thế mà tôi chủ động được việc định trước giá mua bưởi cho dân cày.

Tôi muốn truyền suy nghĩ này cho nông dân. Làm nghề khác không hứng, nhưng đi bán trái cây thì ngày càng say mê. Ông Đàm Văn Hưng, chủ cơ sở bưởi da xanh Hương Miền Tây Tôi không mạo hiểm, không liều, mà đầu tư có tính liệu và cho rằng mình phải dám cùng dân cày đi theo quy trình VietGAP, rồi GlobalGAP (dự kiến cuối năm nay đạt), đây là chiến lược lâu dài đối với bưởi da xanh.

Người tiêu dùng trong nước cũng có đề nghị cao không thua nước ngoài, tới thời đoạn ăn ngon mà kiểu dáng phải đẹp, yên tâm an toàn sức khỏe. Đúng là nhiều nhà vườn có vườn bưởi rất tốt, cho trái rất ngon, khi tiêu thụ được nhiều họ lại sinh chủ quan, trồng thêm bằng những cây giống không đạt chất lượng, nên mất uy tín. Tâm tính thế nào mà ông dám xây dựng một nhà máy xử lý và bảo quản bưởi sạch theo tiêu chuẩn GAP với công suất thiết kế đến 60 tấn/ngày và còn dự kiến nâng lên 100 tấn/ngày vào năm 2015? Bưởi da xanh đã thật sự mang lại nguồn lợi kinh tế lớn cho dân cày ở Bến Tre, nên chi dự án phát triển 4.

Giờ đã vượt qua khó khăn, đến lúc góp phần cho từng lớp chính là phát triển cả cho mình. Lô hàng đi trước nhất là vào năm 2001, đưa bưởi ra chào cho tiểu thương chợ Long Biên bán, họ chê bưởi da xanh trông vẻ bề ngoài xấu xí. Họ làm có thu nhập nhiều hơn ở quê thật, nhưng tiêu pha cũng nhiều hơn nên cũng không dư dả. Ba năm sau, Hà Nội ăn hàng mỗi ngày 3 – 4 tấn, rồi cứ thế tăng lên. Ông không làm vườn, nhưng chọn gắn kinh doanh với nhà vườn.

Họ thay đổi, canh tác theo tiêu chuẩn GAP, đến lúc thu hoạch chỉ lo thu tiền, không cần phải lo việc hái trái chở đi bán bởi tôi mua tận nhà.

Hồi bỏ hàng, ở Sài Gòn chưa làm bưởi da xanh. Cây bưởi da xanh “dễ tính” hơn. Không ít nhà vườn nổi danh nhờ chất lượng trái bưởi da xanh do mình trồng, từ đó họ nảy sinh làm cây giống, đăng ký thương hiệu cho cả cây giống bưởi da xanh.

Theo ông tại sao? Thu mỗi năm không dưới 100 triệu đồng trên một công bưởi, chuyện tưởng khó tin nhưng nông dân đã làm được. Khi phát hiện bưởi da xanh đặc biệt hạp với thổ nhưỡng Bến Tre, thấy bán được giá cao mà càng ngày càng nhiều người tiêu dùng ưa chuộng, dân cày đã nhân rộng diện tích rất nhanh.

Được biết, sau khi hoàn tất nghĩa vụ quân sự, ông về học nghề thợ máy. Khi thị trường hút hàng thì ai cũng tranh mua, khi ế hàng thì bỏ mặc nhà vườn, nông dân chịu cảnh đó quá nhiều. Tuy nhiên, mình có trách nhiệm bằng cách bao tiêu, thì dân cày cũng phải đổi thay suy nghĩ trong sản xuất đua đòi hỏi chất lượng ngày một cao.

Đến giờ, thử nhìn lại thị trường trái cây nhiệt đới ở Việt Nam và trên thế giới, nhiều loại trái cây Việt Nam có chất lượng ngon, được ưa thích như xoài, sầu riêng, măng cụt, thanh long, chôm chôm… đang đối mặt với sự cạnh tranh khi một số nước cũng trồng được. Nếu mình không tâm tính trước công suất nhà máy và không lo trước thị trường, mà chờ sản lượng nhiều mới bắt đầu đi tìm thị trường, mới xây dựng nhà máy thì muộn.

Hiện tôi chỉ đóng góp làm hài hòa quyền lợi giữa nhà sinh sản và người tiêu dùng. Nông dân hay mau nản, trồng ra mà thấy ế ẩm một năm là họ ngả nghiêng liền, có người chặt cây ngay. Người trước nhất nhận bưởi da xanh bán thử cũng bảo mang ra từ từ thôi, sợ họ không bán được thì tôi lỗ đứt vốn. Tôi nghĩ mình đã cố hài hòa hai giá trị: giữ tình làng nghĩa xóm bằng cách làm sao vừa lợi cho mình vừa lợi cho bà con làm vườn, mình không chỉ lo mua để bán mà còn có trách nhiệm với họ.

Nhiều người nói người kinh doanh không có tình, cứ có lợi thì làm, nhưng với người nông dân thì tình làng nghĩa xóm rất quan trọng.

Tôi nghĩ đó là một cách sống “tối lửa tắt đèn có nhau” theo ý thức mới. Cảm ơn nông dân vì nhờ họ trồng được trái ngon mà tôi giữ được uy tín với người tiêu dùng và có điều kiện nâng giá trị của trái bưởi. Chúng tôi biết bưởi da xanh lần trước nhất qua một hội chợ nông nghiệp do TP. Nếu mình có tám biệt thự thì cũng chỉ ngủ trên một cái giường.

Trước đây, tôi kinh dinh cam sành, loại trái này tuy cũng được trồng nhiều ở Nam bộ nhưng khó phát triển mạnh vì chất lượng không ổn định, nông dân khó kiểm soát được sâu bệnh trên cây cam, một khi vùng trồng đã bị nhiễm bệnh hoặc cây bị già cỗi thì không thể trồng lại trên đất cũ.

Khổ nỗi vô nghề kinh dinh bưởi da xanh rồi thấy thành cái nghiệp của đời mình, nghĩ người tiêu dùng đã tín nhiệm mua sản phẩm của mình, giúp mình làm giàu thì mình phải trọng người ta. Nhà máy đóng gói bưởi của tôi tuy chưa lớn, cũng giải quyết việc làm cho 50 – 60 lao động.

Tôi khuyên con về vì nông thôn thật sự cần người giỏi giang. Tôi dự định đến năm 2016 có văn phòng đại diện ở Đức để có thể bán bưởi thẳng sang một số siêu thị, chứ không qua trung gian nữa. Riêng tôi cũng đã thuyết phục con gái về tham gia vào công việc của cơ sở Hương Miền Tây đang làm.

Rất vui là tôi luôn nhận được sự ủng hộ của những người trong gia đình. Đó là cái giá trị không mua bằng tiền được. Giờ đến lúc giữa người kinh dinh với nhà vườn, cùng đồng tâm làm ra sản phẩm tốt, có khó khăn cùng vượt qua. Thật ra ở quê còn nhiều việc để làm.